Hai nhánh sông Chày, sông Son chảy qua miền di sản Phong Nha Kẻ Bàng (xã Sơn Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình) mang đến nguồn nguyên liệu tươi ngon phong phú làm nên nhiều món đặc sản nổi tiếng. Đặc biệt, cá chình bổ dưỡng, thơm ngon hàng đầu trong các loại cá nước ngọt là một món ăn bạn không thể bỏ lỡ mỗi khi có dịp du lịch Quảng Bình.
Sông Son chảy qua miền di sản Phong Nha Kẻ Bàng
Phong Nha Kẻ Bàng xứ sở của cá chình
Theo người dân bản địa, vùng đất này là quê hương của cá chình. Dòng sông với nhiều đoạn có đá ngầm, hang ngầm là môi trường sống lý tưởng, ưa thích của loài cá này. Cá chình Phong Nha, đến mùa sinh sản lại men theo nguồn Son xuống hạ du, ra cửa biển và đẻ trứng. Để rồi cứ sau mỗi mùa sinh sản những lớp cá chình con lại theo mẹ trở về các cửa sông, lội ngược dòng thác ghềnh lên sinh sống nơi đầu nguồn và phát triển cho tới lúc trưởng thành… Cái vòng đời theo quy luật nhằm bảo toàn giống nòi của loài cá chình này cứ nối tiếp nhau như thế qua nhiều thế hệ…Có lẽ thế, nên chình Phong Nha mới có tính đặc hữu, mà không một loài chình ở nơi nào có được.
Cá chình bông Phong Nha bổ dưỡng, thơm ngon nổi tiếng
Cá Chình sống trong các hang đá, đặc biệt là những nơi tăm tối nên muốn bắt được nó không có chuyện thả lưới mà phải thả câu. Phải là người có nghề mới câu được chình vì chúng rất tinh khôn, hễ cảm nhận được nguy hiểm là ẩn lì trong hang, lúc bị cắn câu rồi thì tìm cách rút vào hang rất khó kéo lên.
Khi Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng được UNESCO công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới và hoạt động du lịch phát triển, kéo theo nhu cầu tiêu thụ các sản vật địa phương cũng tăng lên. Từ đó, cá chình lên giá vùn vụt, trở thành thứ đặc sản cho những thực khách “thượng lưu”.
Nhận thấy nghề câu cá chình bán cho các nhà hàng “được giá” người dân địa phương bắt đầu đổ xô đi câu, dẫn đến tình trạng mất cân bằng hệ sinh thái trên sông Son. Từ đó Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng đã đưa cá chình vào danh sách các loại động vật cần được bảo tồn và việc khai thác loại cá này bị nghiêm cấm. Vì vậy, cá chình trên thị trường khan hiếm và đắt hơn, lúc cao điểm giá cá chình lên tới 700 – 1000 nghìn đồng/kg.
Nghề nuôi cá chình trên sông
Nhằm bảo tồn và phát triển loại cá đặc sản của địa phương, đồng thời giúp người dân nâng cao hiệu quả của nghề nuôi cá lồng, xã Sơn Trạch chủ trương nuôi thử nghiệm cá chình lồng. Một trong những người đi tiên phong nuôi cá lồng trên sông Son thành công là ông Hoàng Văn Thái, trong đó có cá chình, một loại cá “đặc sản” ở miền di sản Phong Nha – Kẻ Bàng.
Lồng nuôi cá trên sông của người dân
Không giống với các loài cá khác, cá chình thích hợp với vùng nước lạnh, sâu. Quá trình sinh trưởng và phát triển, cá không bi dịch bệnh nhưng lại rất kén ăn. Thức ăn của nó là các loại cá nhỏ, ếch, nhái hoặc giun đất, cá chỉ ăn thức ăn trong ngày chứ không để lâu. Ngoài ra, cá chình chỉ sống ở tầng nước sâu, nhạy cảm với tiếng động nên tuyệt đối tránh làm động khiến cá bỏ ăn dài ngày.
Các món ngon từ Cá Chình Phong Nha
Cá chình Sông Son ở đây được nuôi trên dòng chảy, nguồn nước trong xanh không ô nhiễm nên rất sạch. Thịt cá chình thơm chắc, vị ngọt tự nhiên không hề tanh, da dày với lớp mỡ béo giòn cho nên không cần nhiều gia vị. Từ cá, người ta chế biến ra rất nhiều món ngon, hấp, um, kho, nướng…
Thịt cá chắc, vị ngọt tự nhiên không hề tanh, da dày với lớp mỡ béo giòn
Trong những món ăn từ cá chình, có lẽ món ăn đầy dân dã như cá chình nướng than hồng là có mùi vị hấp dẫn thu hút mọi người nhất. Món ăn không cần chuẩn bị cầu kì nhưng ngon khó cưỡng. Chỉ cần lò than, thổi lửa đượm hồng, gác thêm miếng vỉ, thế là cứ gắp từng khúc chình trải đều lên vỉ, trở qua trở lại đến khi miếng thịt vàng đều.
Cá chình nướng trên bếp than hồng
Cá khi nướng xong sẽ có mùi thơm ngào ngạt quyến rũ, màu vàng bắt mắt, vị thì béo bùi. Một chút cay cay của ớt, mặn mặn của muối khi được nướng trên than hồng hòa quyện lại với nhau chắc chắn sẽ khiến bạn không thể nào quên được. Món nướng chấm với chén muối giã ớt trái tươi kèm theo miếng chanh vắt nữa là khỏi phải chê. Tất nhiên, ăn kèm với vài loài rau thơm như quế, húng.. thì tuyệt vời hơn.
Cá chình Phong Nha nướng hấp dẫn
Cá chình um chuối chát cũng là món ngon thường được các nhà hàng chế biến chiêu đãi du khách gần xa. Cá chình ướp gia vị gồm muối, nước mắm, dầu phộng, nghệ tươi, tiêu, ớt, hành, tỏi khoảng 15 phút. Chuối chát chọn trái non, gọt bỏ lớp vỏ bên ngoài, cắt lát, luộc chín để loại bớt vị chát. Cho cá và chuối vào nồi, để lửa liu riu, um đến khi những miếng chuối thấm vị béo và gia vị từ cá, đậm đà, thơm ngát là được.
Đầu và đuôi cá chình dùng nấu canh chua cũng là một món ăn lạ miệng, thích hợp những ngày hè nắng nóng. Nguyên liệu nấu canh chua cá chình không thể thiếu măng chua. Mùi thơm của cá chình quyện với vị chua của măng và các loại rau thơm tạo nên những hương vị thơm ngon, rất đặc trưng mà các loại canh chua khác không thể nào có được.
Thịt cá chình chứa hàm lượng protein cao hơn cả thịt bò, thịt lợn và trứng gà, nhiều chất béo và đặc biệt là rất giàu các loại vitamin. Cá chình nổi tiếng về sự bổ dưỡng, thịt béo thơm và lành, có tác dụng tráng dương bổ thận, rượu pha mật cá chình có tác dụng chữa bệnh đường ruột. Thậm chí, kinh nghiệm dân gian còn lưu truyền, khi phụ nữ sinh nở ăn cá chình kho nghệ thì rất bổ và lành, mau lại sức, lợi sữa. Cá chình có giá trị như vị thuốc, có thể sánh với yến sào, gân hươu.
Nếu có dịp du lịch Phong Nha Kẻ Bàng nhớ thưởng thức món cá chình sông Son vang danh này nhé. Người nào chưa từng ăn qua cá chình, khi thưởng thức sẽ nhớ ngay cái vị béo nhưng không ngậy, miếng thịt ngọt dai, lớp da dầy nhai thấy giòn giòn… ai đã ăn rồi chắc chắc sẽ nghiền.
