Cá nghéo là một đặc sản lạ ở vùng biển Quảng Bình. Để có được cơ hội thưởng thức món ăn từ loài cá này, thực khách phải rất may mắn.
“Thuỷ quái biển Đông”
Cá nghéo là một loài cá đặc biệt, ít được biết đến nhưng lại là đặc sản cực kì độc đáo của tỉnh Quảng Bình. Chúng có họ hàng với cá mập, thường sống ở quanh các rìa của thềm lục địa ở độ sâu 71–766 m dưới mực nước biển, thường ở trên hoặc gần đáy bùn. Cá nghéo có thân hình mảnh mai với vây đuôi thấp giống dải băng. Khi trưởng thành, cá sẽ có kích thước khá lớn. Loài cá này chủ yếu ăn các loài cá có xương, các động vật giáp xác và mực.
Do hình dạng khác lạ, lại hiếm gặp nên chúng còn được mệnh danh là “thuỷ quái biển Đông”, đôi lúc còn được ngư dân gọi là cá mập, cá nhám bao tử.
Cho đến nay, cá nghéo đã được ghi nhận có xuất hiện tại nhiều vùng biển trên thế giới, từ Tanzania, Vịnh Aden, Vịnh Mannar, Vịnh Bengal, Quần đảo Andaman, Philippines và Việt Nam.
Tại Việt Nam, loại cá này được ngư dân khai thác ở một số vùng biển miền Trung và trở thành món ăn đặc sản của Quảng Bình. Nó có họ hàng với cá mập và khi trưởng thành sẽ có kích thước khổng lồ. Cá nghéo không đẻ trứng mà đẻ con. Do rất khó để đánh bắt, cá nghéo được xem là món ăn được dành tặng cho khách quý.
Theo kinh nghiệm của người Quảng Bình, cá nghéo ngon nhất khi nặng trong khoảng 1-2 kg. Cá nghéo là cá xương sụn, da nhám, có thịt nạc, ít mỡ nhưng rất tanh. Để khử mùi tanh của thịt cá, ngư dân cần phải ngâm nó vào trong nước sôi rồi cạo sạch da. Những ngư dân sành ăn cho biết, khi mang thai, cá nghéo ít nhất có thể mang 3-4 cá con, nhiều thì có tới 9-10 con. Thịt cá đang có thai được cho là bổ dưỡng hơn cá bình thường rất nhiều.
Để sơ chế cá nghéo mang thai, đầu bếp phải khéo léo mổ phần bụng, lấy bọc cá con ra rửa với muối và không được làm vỡ bọc cá. Đây là nguyên liệu quý để nấu cháo. Cháo vừa chín, đầu bếp có thể thả bọc cá đã làm sạch vào nồi, nêm gia vị và hầm kĩ. Cháo cá nghéo rất bổ dưỡng, có thể bồi bổ cho người ốm, hoặc ăn giải cảm, sốt.
Phần da cá nhám cũng rất ngon, nhiều chất dinh dưỡng. Để chế biến phần da, người nấu phải cẩn thận mỗi khi dùng nước sôi để làm sạch: nước phải đủ nóng để bóc da nhưng không được nóng tới độ làm chín da cá.
Các món ăn ngon từ cá nghéo
Là nguyên liệu “thượng hạng”, cá nghéo có thể được chế biến thành nhiều món ăn ngon, có thể kể tới: gỏi cá nghéo, lẩu cá nghéo, cá nghéo hấp sả cuốn, cháo cá nghéo, cá nghéo kho nghệ, gừng hoặc mật ong, nấu chuối,…
Những người sành ăn kể lại trải nghiệm với gỏi cá nghéo như sau: “Món gỏi có vị thơm đậm đà, chỉ một miếng cắn cũng cảm nhận được vị ngọt tự nhiên từ thịt cá. Hương vị cá còn mạnh hơn nếu ăn kèm rau thơm và những loại lá có vị chát.”
Nếu muốn ăn tái, người ta sẽ xếp cá vào đĩa, vắt chanh hoặc thêm chút giấm. Nếu muốn ăn chín, cá sẽ được hấp cách thuỷ với gừng, sả. Đầu bếp cũng tận dụng gan cá để làm nước chấm gỏi. Gan được rửa sạch, hấp chín, xay nhuyễn, sau đó được trộn với tiêu, ớt, gừng, đổ vào chảo dầu sôi. Cuối cùng, chỉ cần thêm ít nước, thực khách đã có một bát nước chấm có độ sệt, đặc, rất thơm và đậm đà. Chỉ cần ăn một miếng, chắc chắn sẽ không thể nào quên hương vị có một không hai này.
Nếu không có niềm đam mê với gỏi cá, thì lẩu cá nghéo lại có thể khiến những thực khách khó tính nhất hài lòng. Để làm lẩu, đầu bếp sẽ lọt cá lấy thịt. Thịt cá được thái mỏng, ướp cùng một chút gia vị để tăng vị ngon trong khoảng 30 phút. Cũng như các loại lẩu cá khác, phần đầu, xương cá được dùng để chế biến nước dùng. Lòng cá được để riêng, xào cùng dứa, cà chua và cho vào nước lẩu.
Tới Quảng Bình, thực khách không nên bỏ qua món lẩu cá nghéo. Món lẩu không chỉ thơm mùi cá, nước ngọt tự nhiên, mà thịt cá lại còn săn chắc như thịt bò. Những ngày đông sắp tới, nếu được thưởng thức món lẩu cùng miến, mì tôm hoặc bún, chắc chắn sẽ là trải nghiệm không thể nào quên cho mọi du khách.
Dù là loại thực phẩm rất ngon và bổ, nhưng các chuyên gia dinh dưỡng khuyên các mẹ bầu đang mang thai không sử dụng cá nghéo bởi có những chất trong cá có thể gây ảnh hưởng xấu đến sự phát triển của thai nhi.
