Quảng Bình không chỉ được du khách biết đến với hệ thống hang động hùng vĩ, với bờ biển Nhật Lệ xanh mát mà còn là nơi bảo tồn và lưu giữ nhiều giá trị văn hóa thông qua các di tích, danh thắng. Trong đó, không thể không nhắc đến hồ nước ngọt Bàu Tró – di tích khảo cổ đặc biệt thuộc về bộ sưu tập hiện vật người Việt cổ cách đây hàng ngàn năm.
Bàu Tró là nặm tại địa phận thành phố Đồng Hới, Quảng Bình chỉ cách bãi biển Nhật Lệ hơn 100 mét. Đây là hồ cung cấp nước ngọt quan trọng cho Đồng Hới, nước trong mát quanh năm và chưa bao giờ cạn. Hiện nay, vẫn chưa có số liệu thống kê chính thức nào về độ sâu của hồ Bàu Tró, chỉ nghe truyền thuyết dân gian kể lại rằng Bàu Tró sâu không có đáy. Người ta đã thử bằng cách chèo thuyền ra giữa hồ, buộc đá vào dây thả xuống hồ để đo chiều sâu, hết dây này, nối thêm dây khác cũng không thấy đá chạm đáy, nên đến bây giờ vẫn chưa rõ chiều sâu hồ Bàu Tró là bao nhiêu.
Khung cảnh lãng mạn trên mặt hồ Bàu Tró
Hồ Bàu Tró là nơi lưu giữ những di vật quan trọng cho việc nghiên cứu dấu tích của người Việt tại khu vực Trung Bộ. Các nhà khảo cổ Pháp và Việt Nam đã khai quật các hiện vật có niên đại 5000 năm tại đây và điều đó đã khiến khu khảo cổ Bàu Tró trở nên nổi tiếng. Theo những tài liệu ghi lại thì vào mùa hè năm 1923, có hai thông tin viên người Pháp của trường Viễn đông Bác cổ là Max và Depiruy đã phát hiện ra di chỉ khảo cổ học tại Bàu Tró. Cũng vào cuối mùa hè năm đó, nhà địa chất kiêm khảo cổ học Étienne Patte đã tổ chức khai quật và công bố những hiện vật của thời tiền sử đồ đá mới như rìu đá, mảnh tước, hai hòn ghè bằng thạch anh, bàn nghiền hạt mảnh gốm vỡ… Đến mùa xuân năm 1980, di chỉ Bàu Tró lại được tiếp tục khai quật bởi trường đại học tổng hợp Huế ở vị trí cách mép nước hồ lúc đó 40 mét, cao hơn mặt nước 2,3 mét, cách hố khai quật của Patte hơn 100m về phía tây. Hiện vật thu được gồm có nhiều rìu, bôn đá, bàn mài, chày nghiền, mũi nhọn, và vô số các mảnh gốm vỡ của các loại nồi, niêu, bình, vò… Tất cả những di chỉ đã được khai quật đều được đem đi nghiên cứu và lưu giữ tại nhiều bảo tàng khác nhau. Và từ đó, cái tên Bàu Tró được lấy để đặt cho nền văn hoá hậu kỳ đá mới phân bố ở vùng ven biển Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên.
Thiên nhiên xung quang hồ Bàu Tró
Tới hồ Bàu Tró, du khách có thể nghỉ ngơi thư giãn trong không gian thanh bình, yên ả và ngắm nhìn khung cảnh sinh thái tuyệt đẹp nơi đây. Nước hồ thấm ra từ cát nên rất trong mát và sạch, có thể soi gương được. Xung quanh hồ là những dải rừng cây phi lao xanh tươi nổi bật trên nền cát trắng, là nơi cư trú của rất nhiều đàn chim từ khắp nơi bay về. Còn gì thú vị hơn khi được hòa mình với thiên nhiên, nghe tiếng chim hót ríu rít cùng tiếng sóng vỗ dạt dào vang quanh đó.
Nếu muốn trải nghiệm cảm giác khác lạ, ngắm nhìn toàn cảnh Bàu Tró thì du khách có thể chọn vị trí thích hợp trên đồi cát làng Hải Thành. Đứng từ đây du khách có thể nhìn thấy Bàu Tró và biển chỉ còn một khoảnh khắc nữa là chan hòa vào nhau. Bàu Tró là niềm tự hào, là tài sản vô giá của quê hương Quảng Bình, do đó vấn đề bảo tồn, giữ gìn cần được đặt lên hàng đầu. Khi có dịp đặt chân đến Quảng Bình, các bạn đừng quên ghé thăm di tích Bàu Tró để có thể hiểu hơn về nền văn hóa của người Việt xưa và thêm yêu con người và mảnh đất nơi đây.
